Nu het voorjaar alweer ten einde loopt zal ik eens een vroege zomerbloeier in het zonnetje zetten. De pioenroos met haar grote opvallende bloemen is een dankbaar onderwerp. Afkomstig uit China en genoemd naar Paeon, de God van de genezing – in de oudheid werden haar genezende kwaliteiten al geroemd.
De geneeskrachtige werking vinden we in de wortels. In de zomer of herfst worden de wortels van de 3 of 4 jarige plant opgegraven en gedroogd in de zon. Zo verkrijgen we de rode pioen (Chi Shao) – niet verwijzend naar de kleur van de bloem, maar naar de rode wortel. Deze wortel heeft een diepe, sterk verkoelende werking, en wordt vooral gebruikt bij syndromen met teveel hitte in het bloed of blokkades in de bloedstroom. Hierbij moeten we dan vooral denken aan klachten van menstruatiepijn, pijn en zwelling na trauma’s, verstuikingen of breuken, het verdrijven van hitte uit het bloed bij koorts, maar ook wel aan huidaandoeningen. De rode pioen kan ook lokaal aangebracht worden op pijnlijke gezwollen plekken. De werking van wortels is vaak een wat diepe en dalende werking, in tegenstelling tot de werking van de bloemen uit de vorige twee columns. Bloemen zijn licht van gewicht en van aard, en hebben daardoor vaak ook een lichtere, meer verspreidende en stijgende werking.
Als na het opgraven de rode schors van de pioenwortel wordt afgeschild, de wortels worden gekookt en daarna pas gedroogd in de zon krijgen we de witte pioen (Bai Shao). Deze is ook verkoelend, maar minder dan de rode. De belangrijkste werking van de witte pioen is het voeden en versterken van het bloed. Hiertoe wordt zij vaak gecombineerd met een drietal andere wortels, welke juist meer verwarmende eigenschappen hebben (chinees engelwortel, chinese maggiplant, en de in rijstwijn gestoomde wortel van het chinees vingerhoedskruid). Deze formule wordt voorgeschreven bij bloedarmoede na veelvuldige heftige menstruaties, bij bloedverlies na de bevalling of operatieve ingreep, bij ondervoeding of chronische ziekte, bij langdurige stress of burnout, en soms bij psychische problematiek. We zien de witte pioen ook terug in een combinatie met onder andere de goudschermwortel, chinese engelwortel, gember en munt in de formule welke wordt genoemd “rambling powder”, “free and easy wanderer”, of “vrij ronddwalen poeder”. Deze naam verwijst naar het weer op gang brengen van de leverenergie, welke bij een tekort aan bloed geblokkeerd en ‘verhard’ kan raken. Witte pioen is het middel bij uitstek om het leverbloed te voeden en daarmee de leverenergie weer te verzachten. Bijbehorende klachten zijn spanning, geïrriteerde stemming en opvliegendheid, slaapproblemen, depressie, vermoeidheid, hoofdpijn, duizeligheid, premenstruele spanning en menopauzale klachten, stijfheid in spieren en pezen (vooral in nek, schouders en rug), buikpijn en problemen met de spijsvertering.
Een derde middel afkomstig van de pioen is de wortel van de boompioenroos (Mu Dan Pi). Dit is een meer struikachtige variant van de pioen, waarvan juist alleen de geurige schors van de wortel wordt gebruikt. Deze heeft net als de rode pioen een sterk verkoelende werking, maar is geschikter als remedie voor hitte die optreedt als gevolg van een tekort aan energie. Dit zien we vooral bij overgangsklachten. Tijdens de menopauze wordt de voedingsbodem van vooral nier en lever armer, waardoor er ruimte ontstaat voor hitteverschijnselen, zoals opvliegers , heftige menstruaties en urineweginfecties. Bij deze klachten wordt de boompioenschors gecombineerd met een aantal voedende kruiden.
Voor China is deze boompioenroos wat de tulp voor Nederland is: de nationale bloem. Zij staat symbool voor eer, rijkdom en aristocratie, maar ook voor liefde, vriendelijkheid en schoonheid. Van oudsher is het een zeer populaire en geliefde bloem, veelvuldig geschilderd en bezongen. In het voorjaar worden er overal in China pioenfestivals gehouden. Op het beroemdste en grootste festival zijn 10 miljoen boompioenrozen van meer dan 700 soorten te bewonderen!
Deze keer dus geen thuisapotheek. Ik zie u namelijk niet zo gauw de wortels van uw pioenrozen uitgraven! Nu struin ik eerlijk gezegd ook niet door mijn tuin om de ingrediënten voor de kruidenrecepten die ik in mijn praktijk voorschrijf bij elkaar te zoeken…………ik bestel ze gewoon bij een gespecialiseerde apotheek in Nijmegen of in Pijnacker waar honderden kruiden van zeer goede kwaliteit worden verkocht. Als u het toch niet kunt laten om te oogsten, kunt u natuurlijk altijd de prachtige bloemen plukken om er geurwater of lotion van te maken. Laat de bloemblaadjes een half uurtje weken in een laagje water, en verwarm het zachtjes gedurende 10 minuten. Zeef de blaadjes eruit en bewaar het water in de ijskast om er uw gezicht mee op te frissen. Op hun schoonheid na, hebben de bloemen verder geen geneeskrachtige werking…..
Anja Sanders, juni 2012