Ginseng is misschien wel het meest bekende kruid uit de Chinese kruidengeneeskunde. Velen onder u zullen het wel eens hebben gebruikt. Het is tegenwoordig namelijk aan veel voedingsmiddelen en remedies toegevoegd. Je vindt het terug in groene thee, kruidenthee, energiedrankjes, cola, in cremes, in vitaminepreparaten, verpakt in capsules, of als tabletten. Veelal wordt het geadverteerd als een stimulerend, cafeine-achtig middel. Maar klopt dit wel?
Wat is ginseng eigenlijk? Panax Ginseng (de Chinese naam is Ren Shen) is nog verre familie van onze klimop! Veel lijkt hij er niet meer op…..het is een plant die traag groeit in de schaduw op de beboste hellingen van Noord-West Azie en ongeveer een meter hoog kan worden. Het werkzame deel is de wortel, en deze moet minstens 3 jaar oud zijn. Hoe ouder, hoe geneeskrachtiger!
In vroeger tijden – ginseng werd 5000 jaar geleden al als geneeskrachtig kruid ingezet – was de jaarlijkse zoektocht naar de wilde plant omgeven met rituelen om de kracht van de wortels zo groot mogelijk te houden, en een deel van de vondst moest aan de Chinese keizer worden afgestaan. Voor een goede gezondheid en het bereiken van een hoge leeftijd werd het als essentieel gezien om ginseng te gebruiken bij de bereiding van de maaltijd!
Dat ginseng haast mythische eigenschappen werden toegeschreven werd waarschijnlijk ingegeven door de relatieve zeldzaamheid van de plant, en door de vorm van de wortel, welke sterk op een menselijke figuur lijkt. Hij was meer dan zijn gewicht in goud waard, wat natuurlijk oplichterij in de hand werkte………. er werden staafjes ijzer in de wortel geduwd of er werden extra jaarringen in gesneden.
Tegenwoordig schieten de ginsengkwekerijen als paddestoelen uit de grond, en bestaan er vele varianten, zoals de Koreaanse of Japanse ginseng, en de Amerikaanse of Siberische ginseng. Deze laatste twee behoren tot een heel ander geslacht, maar hebben een gelijksoortige werking. Er bestaat een groot verschil in kwaliteit tussen de verschillende soorten. Nog altijd wordt de wilde Chinese variant gezien als de de meest krachtige waar veel geld voor neergelegd moet worden!
Maar wat is de werking nu eigenlijk? Ginseng is een enigszins warm kruid en heeft een zoete, iets bittere smaak. Het versterkt voornamelijk de miltenergie en bevordert de spijsvertering bij mensen die last hebben van vermoeidheid met slechte eetlust, chronische diarree en een opgezette buik. Voor deze klachten wordt het meestal gecombineerd met zoethout, een chinese paddestoel (Fu Ling of Poria) en nog een andere wortel (Bai Zhu of witte atractylodes) in de Formule van de Vier Heren, wat zo ongeveer de beroemdste Chinese kruidenformule is. Hierin wordt ginseng trouwens vaak vervangen door het veel goedkopere maar net zo goed werkzame Dang Shen (de wortel van een telg uit de klokjesfamilie). Naast het effect op de spijsvertering versterkt ginseng ook de energie van het hele lichaam (voornamelijk de betere, kostbare soorten ginseng) en werkt het kalmerend.
Dus wel of niet kopen die ginsengtabletten? Het is meestal moeilijk te achterhalen welke variant wordt gebruikt en in welke dosering. Over het algemeen zal het niet de meest krachtige (en dus juist de goedkopere) ginseng zijn. En de hoeveelheid ginseng in de bij de drogist of supermarkt verkrijgbare tabletten komt hoogstwaarschijnlijk bij lange na niet toe aan de aanbevolen dosering! Met bijwerkingen hoeft u dan ook niet echt rekening te houden, pas in hogere doseringen zouden mensen met hitteverschijnselen of hoge bloeddruk op moeten passen.
Ook het stimulerende effect wat wordt geclaimd gaat niet helemaal op. Het is eigenlijk meer een mild en voedend dan een stimulerend kruid. Natuurlijk kunnen we in deze laatste wintermaand best nog wel wat versterking gebruiken. Dus, baat het niet, het schaadt ook niet: u kunt gerust nog een kopje groene thee met ginseng drinken, of uw potje met capsules verder opgebruiken. Of nog veel beter: maak uw eigen versterkende drankje door een ginseng wortel een paar weken te laten trekken in een fles rode wijn……
Anja Sanders, februari 2012